Làm bạn với stress trong mùa đại dịch?
TỪ KHÓA: SEAL TEAM, DỊCH BỆNH VÀ STRESS
THỬ THÁCH SINH TỒN
Hôm trước tôi vô tình xem được một đoạn phim về Seal Team, hay còn gọi là Biệt đội Hải Cẩu của thủy quân lục chiến Hoa Kì. Các bạn đều biết rằng, quá trình huấn luyện để tạo ra một người lính tinh nhuệ đòi hỏi rất nhiều những bài tập khắc nghiệt, thậm chí vượt qua giới hạn sinh tồn. Một trong những bài tập mà tôi ấn tượng nhất, cũng là một trong những bài tập khó nhất, đó chính là thử thách dưới hồ bơi.
Thử thách này được
quy định như sau:
01. Người
lính sẽ bị trói chặt tay chân
02. Bị
quăng xuống bể sâu 03 mét
03. Trong
05 phút, bạn hãy làm tất cả mọi thứ để có thể sống sót trong tư thế này.
Người Mĩ coi đây
là một hình thức huấn luyện chẳng khác gì tự sát. Có những người lính phải nhập
viện cấp cứu, thậm chí là tử vong. Nhưng tại sao những người lính đặc nhiệm lại
muốn chiến thắng phần thi này, trong khi sợi dây trói tay, trói chân của họ có
thể tháo ra bất cứ lúc nào họ muốn. Chỉ có điều khi họ tháo ra, họ sẽ bị đánh trượt
kì thi. Khoan bàn đến vấn đề nhân văn trong huấn luyện, tôi muốn lưu tâm đến những
người thắng cuộc “Tại sao họ có thể sinh tồn trong hoàn cảnh ấy?”
Giải pháp mà những
người thắng cuộc đã làm, đó là bình tĩnh. Họ sẽ thở hết một hơi và chìm dần xuống
đáy bể, sau khi bàn chân và đầu gối cùng chạm đáy, họ sẽ nhẹ nhàng lấy đà đẩy
người lên mặt nước. Khi nhô lên mặt nước họ sẽ tiếp tục lấy hơi rồi chìm xuống.
Liên tục như vậy cho đến khi hết 05 phút. Họ vừa có thể lấy hơi, vừa giữ cho cơ
thể nhịp nhàng thích nghi với áp suất của môi trường.
Thuật ngữ
“Stress” được sử dụng để chỉ tình trạng căng thẳng tiêu cực về mặt tâm lý và
sinh lý khi con người phải đối mặt với những tình huống nguy hiểm hay những
tình huống đòi hỏi phải nỗ lực để thích ứng hoặc vượt qua. Chúng ta thường sử dụng
từ “stress” để thể hiện trạng thái khó chịu, lo lắng thậm chí là bất an với một
số vấn đề nằm ngoài tầm kiểm soát của bản thân. Stress thường được định nghĩa
theo ba cách:
01. Stressor:
nguyên nhân gây căng thẳng xuất phát từ môi trường bên ngoài, khi bạn gặp một
thử thách, áp lực nào đó (Ví dụ như khi bạn mới đi làm tại công sở hay chuyển
sang một trường học mới, áp lực từ sếp, từ đồng nghiệp…)
02. Perceived
stress: nguyên nhân xuất phát từ bên trong, là cách bạn phản ứng với những áp lực,
thử thách hay các mối đe dọa (Ví dụ như trước kì thi, bạn cảm thấy tiêu cực và
sợ hãi khi đặt quá nhiều kì vọng vào bản thân…)
03. Distress:
nguyên nhân cũng xuất phát từ bên trong nhưng lại gián tiếp gây ra stress khác
liên quan (Ví dụ: Bạn thất tình nên bạn dần mất niềm tin vào các mối quan hệ, từ
đó dẫn đến bạn gặp khó khăn khi thiết lập mối quan hệ mới, từ đó lại sinh ra một
loại stress khác liên quan đến việc giảm sút các mối quan hệ xung quanh)
Với mỗi người định
nghĩa về stress là khác nhau, bởi stress không phải là một lát cắt cảm xúc nhất
thời mà là tác động của hoàn cảnh xã hội cũng như tính cách bên trong ảnh hưởng
đnế bạn trong một khoảng thời gian dài.
Nhưng “stress đại
dịch” khác với “stress thông thường” ở chỗ:
01. Xuất phát từ một loại virus có đặc tính lây
nhiễm cao âm thầm phát tán qua đường hô hấp. Từ đó tạo ra sự lo âu về mối đe dọa
vô hình ảnh hưởng đến sinh mệnh.
02. Stress đại dịch có thể kéo dài và chưa có dấu
hiệu chấm dứt.
03. Kéo theo sự mất mát gia tăng, bạn không cảm thấy
an toàn và chắc chắn. Từ việc ngắt kết nối xã hội. giảm khả năng kiểm soát cuộc
sống, thu nhập bị ảnh hưởng, cơ hội nghề nghiệp vô định trong tương lai…Tất cả
những lo lắng trên sẽ rất khó để chúng ta có thể hình dung về một tương lai
tươi sáng.
Bạn nên nhớ rằng,
những khó khăn về tinh thần trong đại dịch không phải là biểu hiện của sự yếu
đuối hay kém cỏi. Điều đó xảy ra bởi vì chúng ta là con người, mỗi người đều xứng
đáng được yêu thương, hỗ trợ và nâng đỡ. Con người luôn có nhu cầu được kết nối
và cảm thấy an toàn, ví dụ: khi xảy ra thiên tai, bão lũ, con người chúng ta có
xu hướng co cụm và bảo vệ lẫn nhau, nhưng trong thời điểm này, chúng ta phải nằm
trong tình thế cô lập để an toàn nên việc tinh thần bị ảnh hưởng bởi stress là
điều tất yếu.
01. Về
cảm xúc:
+ Bạn có
cảm thấy bị mất hứng thú, buồn rầu không rõ lí do
+ Cảm thấy
bị quá tải (burn out)
+ Cảm thấy cô đơn, không muốn trò chuyện cùng ai.
02. Về
cơ thể
+ Đau mỏi
người, căng cứng cơ thường xuyên
+ Dễ mỏi
mắt, chóng mặt
+ Đau ngực
tim đập nhanh
+ Mệt mỏi
+ Hệ tiêu hóa không ổn định
03. Về
nhận thức:
+ Khó tập
trung
+ Trí nhớ
bị ảnh hưởng, khó khăn khi ra quyết định
+ Suy nghĩ lo âu và tiêu cực lấn át…
04. Về
hành vi:
+ Giấc
ngủ rối loạn
+ Chán
ăn
+ Thu
mình
+ Trí
hoãn công việc (không sẵn sàng, không muốn làm…)
+ Sử dụng
chất kích thích (rượu, bia, thuốc lá…)
…
Hẳn bạn vẫn còn
nhớ sợi dây đang trói chặt những người lính khi bị đẩy xuống hồ. Đại dịch đã
mang đến những sợi dây và buộc chúng ta phải thích nghi và tìm cách chung sống
hòa bình với nó. Đừng cố gắng thờ ơ hay chạy trốn, đừng vùng vẫy để năng lượng
của bạn bị tiêu hao. Hậu quả của stress
sẽ làm bạn giảm hiệu suất công việc, ảnh hưởng đến thể chất và tinh thần, nhưng
ở một góc độ khác, stress lại là một phần của cuộc sống khỏe mạnh.
Stress là một cơ hội để tôi thách thức bản
thân. Stress thúc đẩy tôi làm tốt hơn và trở nên mạnh mẽ hơn. Stress dạy tôi
cách để chấp nhận và quay về chữa lành tổn thương bên trong tâm hồn, là cơ hội
để tôi lùi một bước và tiến ba bước, để tôi biết trân quý hơn sự tồn tại của
mình. Đừng chối bỏ stress mà hãy làm bạn với nó. Những lúc hoảng loạn,
chúng ta thường tìm kiếm sự hỗ trợ từ bên ngoài, như những người lính thua cuộc
trong bài thi thử kia, họ vẫy vùng để rồi đánh mất lượng oxigen quý giá.
Việc chúng ta cần làm lúc này chỉ đơn giản là:
01. Bình tĩnh chấp nhận những suy nghĩ và cảm
xúc của mình.
Hãy quan
sát tâm trí và tử tế với stress. Bạn có thể thực hành những bài thiền ngắn hoặc
viết nhật kí để có thể ghi nhận những suy nghĩ của mình. Tôi có môt thói quen
viết nhật kí. Khi viết, tôi sẽ viết tất cả những gì mà tôi đang suy nghĩ, Những
điều tiêu cực, những điều tích cực, hãy cứ viết ra mà không cần đánh giá hay phán
xét gì cả. Bạn viết những dòng này là để chữa lành tổn thương chứ không phải viết
hay để cho người khác đọc. GHI NHẬN CẢM XÚC chính là những lời tự sự chân thành
mà bạn dành cho chính bạn. “Ngày hôm nay bạn cảm thấy thế nào?”, “Tôi cảm thấy
lo lắng và sợ hãi”, “Bạn sợ hãi điều gì?”,… Viết là quá trình bạn đối thoại với
bản thân để cùng nhau tìm hiểu về nguyên nhân của stress, đặt câu hỏi và nghiền
ngẫm sẽ giúp bạn nhìn nhận thấu tỏ hơn gốc rễ của vấn đề.
02. Tập trung vào những điều mình có thể kiểm soát
2.1. Nắm
rõ những việc bạn cần làm để bảo vệ bản thân và gia đình trong đại dịch. Ví dụ
như quy tắc 5K, hạn chế tụ tập, đi lại, đeo khẩu trang…Điều này đã được báo đài
nhắc lại quá nhiều nên tôi xin phép không kể nữa.
Sáng nào
bạn cũng lướt facebook, đọc tin tức và lo lắng rằng: “Không biết là Hà Nội phải
dãn cách đến bao giờ nhỉ?”” Mình còn phải ở nhà trong bao lâu nữa!”… và nỗi lo
đeo bám bạn cả ngày. Từ khi ý thức được sự tiêu cực của việc cập nhật quá nhiều
tin tức, tôi đã tự giới hạn thời gian đọc báo của bản thân. Mỗi ngày 10 phút. Không
hơn. Chỉ cần 10 phút là đủ.
Tôi có thói quen chạy bộ buổi sáng, nhưng từ khi công viên bị bao quanh chằng chịt bởi những rải băng rôn màu xanh, thói quen của tôi bị thu lại trong bốn bức tưởng. Ok, không sao! Tôi trải thảm yoga, bật laptop lên và tập workout tại nhà. Cuối tuần, tôi còn dành thời gian để thiền với cô giáo qua online class. Tìm cách thay thế để duy trì thói quen không phải là một giải phap tồi khi bạn vẫn ở nhà mà vẫn giữ được kết nối. Qua màn hình nhỏ, chúng tôi vẫn trao cho nhau những lời động viên. Những nụ cười ảo nhưng tấm lòng là thật, gửi cho nhau một lời hỏi thăm, một chút năng lượng cuối ngày, đó là một cách tốt để chúng ta cùng nhau chia sẻ những khó khăn và cùng nhau vượt qua giai đoạn này.
03. Quản trị kì vọng (manage your expectation)
Bạn có đang
đánh giá quá cao hoặc quá thấp mức độ nguy hiểm của dịch? Bao giờ đại dịch này
sẽ chấm dứt? Tôi hiểu những băn khoăn của bạn, bạn muốn kết thúc lắm, nhưng cuộc
chiến này kéo dài đến đâu, tôi và bạn đều không thể đoán trước được. Nếu bạn
quá hi vọng vào một kịch bản tươi sáng, mức độ thất vọng của bạn sẽ tương xứng
với những kì vọng đặt ra. Thay vì hướng đến tương lai vô định, hãy giữ tâm trí
bạn ở hiện tại và trả lời câu hỏi
“Tôi có thể làm gì ngay bây giờ? Cho bản
thân tôi và gia đình tôi?”.
Một
tháng qua, tôi đã tham gia quyên góp vào Quỹ Hạt vừng để ủng hộ Sài Gòn. Thông
qua những dự án cộng đồng, những khóa học online, workshop,… tôi luôn muốn đóng
góp một phần nhỏ bé nào đó cho công cuộc chống dịch này. Ba mẹ tôi đều ở tiền
tuyến, ba tôi là bộ đội, mẹ tôi là công an. Cả hai đều đang gồng mình để lo lắng
cho những người dân còn đang thiếu thốn. Tôi chỉ có thể ngồi đây và viết những
dòng này, tôi muốn gửi lời hỏi thăm đến ba mẹ, muốn gửi đến những độc giả của
tôi một chút bình an, một chút quan tâm khi chúng ta không thể gặp mặt mà chỉ
có thể kết nối bằng con chữ.
Dù ở nhà một
mình, tôi vẫn duy trì một nếp sống bình thường cho bản thân. Vẫn giờ giấc cũ, lịch
trình cũ và tôi tin chỉ cần chúng ta làm đúng việc của mình, lo lắng vừa đủ và
tập trung vào bản thân. Đó chính là sức mạnh kiên cường nhất.
Tạm kết:
Cảm ơn bạn đã đòng hành và lắng nghe chia sẻ củ tôi. Mong rằng bài viết này có thể giúp bạn tìm lại một chút bình an nơi tâm trí. Be present!
Ảnh: Pinterest
TÀI LIỆU THAM KHẢO:
01. Link
video mình đã xem về Seal Team :
How to survive
if you are being drowned
https://www.youtube.com/watch?v=in_ijEVxsJw&t=181s
02. Quản
trị stress:
https://gsas.harvard.edu/student-life/harvard-resources/managing-stress
Nhận xét
Đăng nhận xét